Khu di tích Chiến thắng Xương Giang chính là biểu tượng sức mạnh, tinh thần và ý chí quyết thắng của dân tộc Việt Nam đồng thời nhắc nhở con cháu đời sau khắc ghi công ơn Thái tổ Cao Hoàng đế Lê Lợi cùng các bậc hiền tài, nghĩa sĩ đã chiến đấu anh dũng, hy sinh trên mảnh đất lịch sử hào hùng. Chiến thắng  Xương Giang năm 1427 là chiến thắng oanh liệt, quyết định thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn, kết thúc 10 năm dựng cờ khởi nghĩa, chấm dứt 20 năm đô hộ của nhà Minh, giành lại độc lập tự chủ cho đất nước. Năm 2013, thành phố khởi công xây dựng khu di tích, đến năm 2017 khánh thành với vốn đầu tư 230 tỷ đồng. Năm 2019, hoàn thiện Nhà trưng bày và biểu diễn nghệ thuật, hòn giả sơn, mương nước cổ với kinh phí 40 tỷ đồng. 

Đến với khu di tích chiến thắng Xương Giang sẽ thấy cả sự uy nghiêm, thanh tịnh xen lẫn cảm giác thư thái, khoáng đạt. Khu di tích rộng 10 ha, tất cả  hạng mục từ ngoài vào trong theo trục dọc đăng đối, cân xứng. Khuôn viên cây xanh thoáng mát, bao gồm: Cổng tam quan; Nghi môn; Tòa tiền tế, tòa thiêu hương, tòa chính cung. Ba tòa đền chính thiết kế theo hình chữ Vương, tả vu, hữu vu theo lối chữ nhất. Lầu chuông, lầu trống thể hiện cho hào khí Xương Giang đời đời bất diệt. Tấm bảng tự Đền Xương Giang có lớp nhũ vàng. Nghi môn được xây dựng theo lối tứ trụ kình thiên, uy nghi trầm mặc giữa đất trời; được khắc câu đối với dòng chữ quốc ngữ để nhân dân dễ hiểu. Công trình nghi môn theo lối bộ chấm hỏa và hai hồ nước hai bên tượng trưng cho chữ thủy. Vì vậy Đền Xương Giang hội đủ năm hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Đền Xương Giang lưu giữ những Di vật quý được lấy về từ Đền Lam Kinh - Kinh đô đầu tiên của nhà Lê, đó là 1 viên gạch từ thế kỷ 15, hiện được đặt trong tòa đền chính. Đất long mạch tại Đền Lam Kinh được trải dưới nền đất thổ ngôi đền. Nước lấy từ giếng ngọc được đổ vào 2 giếng mắt rồng đền Xương Giang và chân hương lấy từ Đền Lam Kinh thờ vua Lê Lợi. Những di vật đó như lời chấp thuận của Đức Cao tổ Hoàng Đế Lê Lợi cho nhân dân tỉnh Bắc Giang được thờ phụng ngài.

Lễ hội Xương Giang được tổ chức hằng năm vào các ngày mùng 6 và ngày mùng 7 tháng giêng với quy mô lớn. Qua lễ hội, lịch sử truyền thống hào hùng của cha ông thuở trước được khơi dậy và phát huy tốt đẹp trong lớp lớp con cháu mai sau. Lượng khách đến lễ hội mỗi năm một nhiều hơn. Khách nước ngoài bình quân hàng năm có trên 500 lượt, đến từ các Quốc gia như: Mỹ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản... Từ 2018 đến hết năm 2020 ước đạt trên 120.000 lượt khách thăm quan, chiêm bái. Có nhiều cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước về thăm quan khu di tích như đồng chí Trần Quốc Vượng, nguyên Thường trực Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng; cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang; Nguyên Phó Thủ Tướng Vũ Khoan… Năm 2020, có Ủy viên Bộ chính trị, Trưởng Ban dân vận trung ương Trương Thị Mai và đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã đến thăm Đền.

Thời gian qua, Khu di tích đã phối hợp với Phòng Giáo dục và đào tạo thành phố, Thành đoàn, Đoàn thanh niên các phường, xã, Đoàn đội các trường học trong và ngoài Tỉnh tổ chức nhiều buổi kết nạp Đoàn, Đội cho các học sinh; đồng thời tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tham quan, trải nghiệm nhằm giáo dục truyền thống lịch sử, kỹ năng sống cho học sinh, thanh thiếu niên. Đến đây, sau khi dâng hương, báo công, các đoàn được nghe giới thiệu về lịch sử đền, thăm quan và xem phim hoạt hình Chiến thắng Xương Giang. Đối với lứa tuổi Mầm non và Tiểu học sẽ tổ chức thêm  hoạt động trải nghiệm, ngày hội vui khỏe với các trò chơi dân gian, tham gia cuộc thi tìm hiểu lịch sử địa phương, góp phần tạo thêm điểm nhấn thăm quan, du lịch ở địa điểm này.

Đáng mừng, trung tuần tháng 10 năm 2020, thực hiện chuyển đổi số để kích cầu du lịch, thành phố đã sớm hoàn thành công trình “Hướng dẫn tra cứu, tìm hiểu Khu di tích Chiến thắng Xương Giang thông qua mã QR”. Công trình gồm: Tờ gấp giới thiệu Đền Xương Giang, Phim hoạt hình “Chiến thắng Xương Giang” và sách “Đền Xương Giang”. Việc những thông tin cơ bản về Đền Xương Giang được mã hóa thể hiện sự sáng tạo của thành phố trong phát triển du lịch; giúp du khách tiết kiệm thời gian, tiện lợi tra cứu  tìm hiểu về khu di tích chiến thắng Xương Giang; góp phần quảng bá hiệu quả hơn về du lịch trên quê hương thành phố Bắc Giang anh hùng.

Tiếp đó, để khai thác và nâng tầm giá trị khu di tích lịch sử địa điểm chiến thắng Xương Giang trở thành điểm du lịch lịch sử - văn hóa và với mục đích đẩy mạnh giới thiệu, quảng bá Khu di tích địa điểm chiến thắng Xương Giang, từ tháng 2/2021, Trung tâm văn hóa thông tin và thể thao thành phố đã chính thức đưa website (denxuonggiang.vn) của Khu di tích đi vào hoạt động. Qua đó du khách có thể dễ dàng tìm kiếm các thông tin về Khu di tích địa điểm chiến thắng Xương Giang cùng các bài viết nổi bật giới thiệu về khu di tích, Lễ hội Xương Giang.

Đến với đền Xương Giang, trong khuôn viên thoáng đãng rợp bóng cây xanh, mỗi người như thấy được hòa quện với thiên nhiên, thấy thư thái, tâm hồn tĩnh tại. Vào thăm khu trưng bày sẽ thấy nhiều hiện vật khảo cổ, tư liệu, hình ảnh lịch sử về văn hóa Bắc Giang thời Trần, Lê; về trận chiến Xương Giang xưa; về thành tích trong kháng chiến và thành tựu nổi bật phát triển KT-XH của thành phố thời gian qua. Cùng với các hoạt động quảng bá, kích cầu du lịch khác, năm 2020 mặc dù do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhưng khách nội địa đến chiêm bái, thưởng ngoạn ở đền Xương Giang vẫn đạt 35.000 lượt, bằng khoảng 88% so với năm trước.

Khu di tích lịch sử Chiến thắng Xương Giang giờ đây không những là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa của tỉnh và cả nước mà còn là điểm đến thu hút khá đông nhân dân địa phương và du khách thập phương tới chiêm bái, thưởng ngoạn. Đây cũng là nơi để học sinh trên địa bàn thành phố, trong tỉnh Bắc Giang cũng như vùng lân cận đến tham quan, tìm hiểu và để giáo dục truyền thống lịch sử cho học sinh. Những hoạt động ấy đã minh chứng và khẳng định đền Xương Giang không chỉ lưu giữ nhiều giá trị lịch sử mà còn là điểm đến du lịch và niềm tự hào của thành phố Bắc Giang anh hùng./.