Di tích địa điểm chiến thắng Xương Giang vừa được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt, sự kiện này có ý nghĩa như thế nào đối với TP Bắc Giang và tỉnh Bắc Giang, thưa ông?

Ông Nguyễn Hữu Đính: Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang biểu thị cho ý chí, nghị lực và trí thông minh sáng tạo của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đầu thế kỷ XV. Với trận quyết chiến Chi Lăng - Xương Giang, quân dân nhà Lê đã giành thắng lợi to lớn, toàn diện trên mặt trận quân sự, là điển hình của nghệ thuật quân sự “lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh”; là biểu tượng của sức mạnh, tinh thần và ý chí quyết thắng của dân tộc Việt Nam. Chiến thắng Xương Giang, trận quyết chiến chiến lược, chấm dứt 20 năm đô hộ bạo tàn của nhà Minh được sử sách ghi lại, mãi mãi là một dấu son chói lọi, viết thêm trang sử vẻ vang trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Di tích địa điểm chiến thắng Xương Giang vừa được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt có ý nghĩa quan trọng, là niềm vinh dự và tự hào to lớn của nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Giang nói chung và nhân dân TP Bắc Giang nói riêng. Là nguồn cổ vũ, động viên Đảng bộ, chính quyền, nhân dân TP Bắc Giang quyết tâm hơn nữa để phấn đấu xây dựng văn hóa, con người TP Bắc Giang ngày càng phát triển, văn minh, giàu đẹp.

Nhà nước xếp hạng Di tích địa điểm chiến thắng Xương Giang là di tích cấp Quốc gia đặc biệt nhằm khẳng định giá trị của di tích; khích lệ, động viên các cấp, ngành và các tầng lớp nhân dân tiếp tục quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Đưa địa danh này trở thành một địa chỉ đỏ trong việc giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Di tích quốc gia đặc biệt địa điểm chiến thắng Xương Giang cũng là một điểm đến về lịch sử và văn hóa, là nơi kết nối các tua, điểm du lịch trong và ngoài TP, thúc đẩy phát triển du lịch, từ đó tác động tích cực tới phát triển KT-XH của TP và của tỉnh.

Xin ông cho biết những nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong việc đầu tư, tôn tạo và phát huy giá trị di tích trong thời gian qua?

Ông Nguyễn Hữu Đính: Trong những năm qua, cấp ủy, chính quyền TP Bắc Giang đã quan tâm chỉ đạo và triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ trong lĩnh vực văn hóa, trong đó đặc biệt quan tâm thực hiện tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa. Cụ thể, Thành ủy đã ban hành Chương trình số 04 - CT/TU về “Xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị trên địa bàn TP giai đoạn 2011-2015; Đề án “Phát triển văn hóa, thể thao và du lịch giai đoạn 2012-2015, định hướng đến năm 2020”; Chương trình số 02 về xây dựng nếp sống văn hóa người dân TP Bắc Giang giai đoạn 2015-2020 và những năm tiếp theo. 

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích chiến thắng Xương Giang, năm 2013, TP tập trung chỉ đạo lập và triển khai Dự án “Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử chiến thắng Xương Giang”, tiến hành bồi thường giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng Khu di tích với quy mô 10ha, tổng mức đầu tư gần 200 tỷ đồng với điểm nhấn là công trình Đền Xương Giang và một số hạng mục phụ trợ khác. Cuối năm 2018, đầu năm 2019 hoàn thành tiếp Nhà trưng bày biểu diễn nghệ thuật trị giá 40 tỷ đồng; sang những ngày đầu năm 2020, TP đã phê duyệt và đang triển khai đầu tư hệ thống cây xanh, cây cổ thụ trị giá gần 10 tỷ đồng.

Trong những năm qua, TP Bắc Giang đã tập trung chỉ đạo nhằm phát huy giá trị Khu di tích với nhiều hoạt động tuyên truyền, quảng bá, phát hành các ấn phẩm như: Năm 2016, xuất bản hơn 2.000 cuốn sách “Đền Xương Giang”, hơn 3.000 tờ gấp và sản xuất một số sản phẩm lưu niệm để giới thiệu, quảng bá Khu di tích lịch sử chiến thắng Xương Giang. Năm 2017 xuất bản 1.550 cuốn “Lịch sử - văn hóa thành phố” nhằm tuyên truyền quảng bá về mảnh đất, con người cũng như tiềm năng du lịch của TP Bắc Giang.

Hằng năm, đón nhiều đoàn khách quốc tế và các đoàn khách trong nước tới thăm, làm việc tại TP Bắc Giang cũng như dâng hương tại Khu di tích lịch sử chiến thắng Xương Giang. Đầu xuân năm 2019, TP phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức tốt Ngày Thơ Việt Nam tại Đền Xương Giang, thu hút sự tham gia của hơn 250 nhà văn, nhà thơ trong nước và nước ngoài góp phần không nhỏ vào công tác quảng bá hình ảnh con người và sự phát triển của TP đến bạn bè quốc tế.

Hằng năm, ngành giáo dục tổ chức cho khoảng 10,5 nghìn lượt thanh thiếu nhi tham quan Đền Xương Giang kết hợp các hoạt động giáo dục truyền thống cho học sinh, thanh niên TP và các huyện trong tỉnh như: Tổ chức tìm hiểu lịch sử, kết nạp đoàn, đội, lễ báo công, lễ dâng hương, tổ chức trải nghiệm ngày hội vui khỏe với các trò chơi dân gian…

TP cũng phối hợp với Nhà hát Chèo tổ chức biểu diễn chương trình văn nghệ miễn phí mỗi tháng 2 lần phục vụ nhân dân. Sản xuất và trưng bày sản phẩm du lịch đặc trưng như móc treo chìa khóa, bút lưu niệm; liên kết giới thiệu sản phẩm du lịch đặc trưng như: Mỳ và bánh đa Kế, bún Đa Mai … Hằng năm số lượng du khách đến với khu di tích ngày một tăng, năm 2016 có 150 nghìn lượt, năm 2018 gần 285 nghìn lượt, năm 2019 có hơn 350 nghìn lượt khách.

Sau khi di tích được xếp hạng quốc gia đặc biệt, TP Bắc Giang có kế hoạch như thế nào trong việc khai thác, phát huy giá trị của di tích phục vụ phát triển KT-XH của thành phố và của tỉnh, thưa ông?

Ông Nguyễn Hữu Đính: Trong thời gian tới, TP Bắc Giang quan tâm, chỉ đạo xây dựng kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm chiến thắng Xương Giang trong đó tập trung một số nội dung như: Tiếp tục tu bổ, tôn tạo các hạng mục của Khu di tích, trồng cây xanh xung quanh Đền. Có kế hoạch khoanh vùng bảo vệ, tu bổ các điểm di tích đã được xếp hạng nằm ở vùng ngoài khu vực trung tâm Đền Xương Giang. Các điểm này được xác định là những dấu tích gốc, chứng tích văn hóa vật chất có ý nghĩa quan trọng để nhận diện về quy mô, cấu trúc của thành Xương Giang xưa cần được bảo vệ; đồng thời tiến hành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Khu di tích chiến thắng Xương Giang với 12 điểm được Nhà nước xếp hạng

Tiếp tục chỉ đạo tuyên truyền, quảng bá khu di tích trên các phương tiện thông tin đại chúng, tuyên truyền trực quan. Lập website quảng bá khu di tích; xây dựng bản đồ du lịch; xuất bản cuốn sách ảnh Di tích quốc gia đặc biệt Địa điểm chiến thắng Xương Giang. Xây dựng các Tour du lịch trong nội thành tham quan đền Xương Giang và các làng nghề truyền thống của TP; kết nối tham quan đền Xương Giang với các điểm du lịch trong và ngoài tỉnh. Thành phố cũng chỉ đạo tăng cường tổ chức các hoạt động tham quan, trải nghiệm nhằm giáo dục truyền thống, kỹ năng sống cho học sinh và thanh thiếu niên thành phố. Tổ chức trình diễn văn hóa phi vật thể tại Nhà trưng bày và biểu diễn nghệ thuật trong khuôn viên đền Xương Giang; chiếu phim hoạt hình về lịch sử chiến thắng Xương Giang phục vụ du khách.

Xin ông cho biết cụ thể kế hoạch của Thành phố trong việc tiếp tục tôn tạo, mở rộng không gian di tích để tạo sức hút mạnh mẽ, đưa nơi đây thực sự là một điểm đến mang ý nghĩa lịch sử trong những năm tiếp theo?

Ông Nguyễn Hữu Đính: Từ năm 2007, thành phố đã quan tâm chỉ đạo và lập quy hoạch tổng thể toàn Khu di tích lịch sử chiến thắng Xương Giang với 32 ha và phân kỳ thực hiện chia ra các giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn 2015-2020: Thành phố xây dựng dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích; tiến hành triển khai giải phóng mặt bằng 10ha và triển khai xây dựng Khu di tích với điểm nhấn là công trình đền Xương Giang với những hạng mục phụ trợ trong khuôn viên Đền.

Dự kiến các giai đoạn tiếp theo, thành phố sẽ quan tâm, mở rộng không gian di tích và từng bước đầu tư xây dựng các hạng mục nhằm phục dựng, tái hiện về ý nghĩa, giá trị lịch sử của chiến thắng Xương Giang; các hạng mục nhằm bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị của 12 điểm nằm trong tổng thể khu di tích được công nhận xếp hạng nhằm tạo sức hút mạnh mẽ đối với du khách, đưa nơi đây thực sự là một điểm đến mang ý nghĩa lịch sử của thành phố và của tỉnh.

Xin cảm ơn ông